Адам тек біліммен тірі,
Тек білім ғасырды қозғайды!
"Қолымнан келмейді" деп айтпа.
Білімге жаныңмен ұмтыл.
(А. Құнанбайұлы)180 жыл
2025 жылы «Бір ел – бір кітап» республикалық акциясы аясында дауыстары бүгінгі күнге дейін өзекті болып қалатын екі ұлы автордың шығармаларына ерекше назар аударылды. Бұл есімдер Қазақ әдебиеті мен мәдениетінің тарихында мәңгі қалады – Такен Әлімқұлов пен Жұмекен Нәжімеденов.
Жұмекен Нәжімеденов-ақын, жазушы, аудармашы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, 1935 жылы Атырау облысында дүниеге келген. Нәжімеденов өмір бойы өлең авторы ретінде ғана емес, талантты аудармашы ретінде де қазақ әдебиетінде терең із қалдырды. Оның алғашқы «Нива» өлеңдер жинағы 1961 жылы жарық көрді, ал оның поэтикалық шығармалары тек Қазақстанда ғана емес, шетелде де танылды. 1967 жылы «Жоқ, ұмытпау керек!» оған Қазақстанның Лениндік комсомолы сыйлығының лауреаты атағы берілді. Оның қаламынан «Ақ бархандар» (1973), «Кішкентай» (1975), «Шу мен Даңқ» (1977) романдары дүниеге келді. Жұмекен Нәжімеденов күйлерді домбырада шебер орындады. 2006 жылы оның «Әуендер кітабы» өлеңдер жинағы негізінде аудиокітап шығарылды. Ақынның өлеңдері орыс тіліне аударылып, жеке жинақтарда жарық көрді: «Көктемгі желдер» (1969), «Менің туылуым» (1982), «Мен саған айтамын, ұрпақ» (1986)», «Солнцеворот» (1994). Сонымен қатар, ақынның өлеңдері өзбек, чуваш, украин, тәжік және ағылшын тілдерінде аударылып, жарық көрді. Жұмекен Нәжімеденов-Қазақстан Республикасы әнұранының авторларының бірі. Ол бірқатар шетелдік ақындардың шығармаларын, А.Блоктың «Кек алу» поэмасын, А. Вознесенскийдің өлеңдер жинағын, Фаиз Ахмад, М. Лермонтов, М. Цветаева, в. Маяковский, Ю. Кузнецов және басқа ақындардың өлеңдерін қазақ тіліне аударды. 2010 жылы Нәжімеденов «Менің Қазақстаным» өлеңдер мен поэмалар жинағы үшін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығына ие болды. Ақынның есімі облыс пен Атырау қаласындағы ауыл және орта мектептер. Астана, Алматы және Атырау қалаларында ақынның есімімен аталған көшелер бар. Атырау қаласында ескерткіш, ал туған ауылында ақынның мүсіні орнатылған. Ақын туралы «Жұмекен» деректі фильмі түсіріліп, М.Азбанбаевтың «Менің Қазақстаным – Жұмеке» атты зерттеу кітабы жарық көрді.
Жұмекен Нәжімеденов 1983 жылы 22 қарашада қайтыс болды.
Тәкен Әлімқұлов — ақын, жазушы, әдебиет сыншысы, 1918 жылы Оңтүстік Қазақстан облысының Созақ ауданында дүниеге келген.
14 жасынан бастап колхозда табельші болып жұмыс істеді. 1945-1949 жылдары облыстық «Оңтүстік Қазақстан» газетінің жауапты хатшысы, 1947-1955 жылдары «Лениншіл жас» газетінің бөлім меңгерушісі болып жұмыс істеді. Сонымен қатар, 1953 жылы А. М. Горький атындағы әдеби институтты бітірді. 1956-1971 жылдары-КСРО Жазушылар Одағы Басқарма хатшылығының қазақ және қырғыз әдебиеті бойынша кеңесшісі, 1973-1974 жылдары-Қазақ КСР Жазушылар одағында кеңесші. 1960 жылдан КОКП мүшесі. Оның қаламына поэтикалық жинақтар да, проза жанрындағы шығармалар да бар, олардың арасында «Ақ ат», «Қоңыр өзен», «Жылқылардың тағдыры» сияқты кітаптар бар. Оның әдеби-сыни зерттеулеріне ерекше назар аудару керек, оның ішінде «Өткен мен қазіргі туралы» және «Жұмбақ адам».
Ол орыс және әлем әдебиеті классиктерінің көптеген шығармаларын қазақ тіліне аударды: П.А. Павленконың «Бақыт», М. Ю. Лермонтовтың «Ысмайыл — бей», г. Е. Николаеваның «Егін», А. Сент-Экзюперидің «Кішкентай ханзада», А. С. Пушкиннің, В. В. Маяковскийдің өлеңдері.Әлімқұловтың шығармалары халық психологиясының тереңдігін, дәстүрлі мәдениеттің эпикалық кеңдігін, қоғамның дамуы үшін маңызды тарихи оқиғаларды бейнелейді.
Алматыда 68 жасында қайтыс болды.
